جمعه ۰۲ خرداد ۱۴۰۴ - 
سعید حجاریان :
«دولت چهاردهم، دولت وفاق ملی است»، اما تا اینجای کار مشخص نیست که دولت از «وفاق ملی با کدام خوانش» صحبت می‌کند؟ سعید حجاریان در این گفتگو با تقسیم وفاق به دو دسته «وفاق فایده‌گرایانه» و «وفاق قراردادگرایانه» معتقد است دولت پزشکیان موزائیک جریان‌ها و نحله‌هاست که آن را به وفاق ترجمه می‌کند و نوع وفاق مد‌نظر دولتش از نوع فایده‌گرایانه است. وضعیت دولت ما، ترکیبی است از یک دولت بازتوزیع‌گر و از سوی دیگر دولتی تئولوژیک. برای برون‌رفت از این وضعیت، دو راه متصور است. راه اول این است که به سمت دولتی توسعه‌گرا و عقلانی پیش برویم و از آنجا چنانچه مقدور بود، به سمت دموکراسی صعود کنیم؛ مانند اتفاقی که در کره جنوبی رخ داد. راه دوم آن است که ابتدا پایه‌های دموکراسی را مستحکم کنیم و سپس به سمت توسعه برویم. غایت هر دو این‌ها می‌شود تلفیق توسعه و دموکراسی.
کد خبر: ۳۹۶۴۲۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۳/۰۷/۲۴
عصر اقتصاد دیجیتال و خروج نخبگان؛
نشست شاخه اقتصادی فرهنگستان علوم با موضوع «اقتصاد دیجیتال و آینده اقتصاد ایران» برگزار شد. فرشاد مومنی و حسین راغفر با اشاره به تحولات اقتصاد بین الملل در حوزه حرکت به سمت اقتصاد دیجیتال، در خصوص عدم بکارگیری نخبگان هشدار دادند.دکتر فرشاد مومنی اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه علامه، در این نشست با بیان اینکه جوامع اکنون زده با تحولات جدید بی اعتنایی می‌کنند، گفت: هزینه فرصت اکنون زدگی برای ایران، درآینده بسیار بالاتر خواهد رفت.در عصر دانایی وقتی انسان‌ها جایگاه‌های بی سابقه‌ای پیدا می‌کنند، فقط حکومت‌هایی می‌توانند پایدار بمانند که نگرش خود درباره انسان را متناسب با این تغییر، وفق دهند. مومنی افزود: آسیب پذیری ایران از ناحیه عدم استفاده از فرصت ها، به مراتب شکنندگی آورتر بوده است بنابراین برجسته کردن فرصت‌های ناشی از اقتصاد دیجیتال و آمادگی ظرفیت‌های نهادی و انسانی یکی از ضروری‌ترین کار‌هایی است که می‌تواند در این زمینه رخ دهد.
دکتر حسین راغفر نیز اظهار داشت:گفت: ما امروز به یک مصرف کننده صرف در حوزه اقتصاد دیجیتال تبدیل شده ایم. اگرچه اقتصاد دیجیتال در ابتدای راه خود است، اما تحولات مهمی را در آینده رقم می‌زند لذا پرداختن به آن یک مسئله مهم و ضروری است.
کد خبر: ۳۸۷۱۲۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۱۲/۲۴
اضمحلال میهن خواهی ایرانیان؛
هواداری بخشی از ایرانیان از تیم ملی انگلستان و خوشحالی آن‌ها از شکست سنگین تیم ملی ایران، یک سوال مهم ایجاد کرد؛ آیا وطن‌دوستی و میهن‌خواهی در ایران از بین رفته و دست‌کم برای بخشی از شهروندان کمرنگ شده است یا اتفاق دیگری در جریان است؟ در واکنش، بخشی گفتند که در هر صورت باید از تیم ملی ایران حمایت می‌شد، چون آن‌ها نماینده وطن بودند و در مقابل دیگرانی بودند که استدلال می‌کردند سیاست‌های تبعیض‌آمیز و از بین رفتن آزادی، حس وطن‌دوستی را از میان برده است؛ بنابراین اساسا این سوال طرح شد که وطن‌دوستی چیست و چه انگیزه‌های این حس را تقویت می‌کند و مهمتر اینکه چه اتفاقی می‌افتد که یک فرد احساسش به وطن را از دست می‌دهد. در این گزارش بر پایه آرای متفکرانی، چون ماکیاولی، جان لیلبرن و جان میلتون بررسی کرده که حس میهن‌خواهی چگونه از بین می‌رود و چگونه می‌توان آن را ایجاد کرد.
کد خبر: ۳۸۴۸۸۳ تاریخ انتشار : ۱۴۰۱/۰۹/۰۳
بررسی نظریه بحران؛
کد خبر: ۳۷۴۱۲۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۲/۱۱
نسبت فقه و اخلاق؛
نسبت «فقه» و «اخلاق» همیشه در میان عالمان مسلمان و در دهه‌های اخیر میان به طور گسترده‌ای میان دین پژوهان به خصوص نواندشان دینی، محل نزاع بوده است. پاره‌ای از اندیشمندان اخلاق را ذیل دین تعریف می‌کنند، برخی آن را مستقل از دین دانسته و بعضی‌ها نیز اخلاق را مسأله‌ای مُشرف و مسلط بر گزاره‌های دینی می‌دانند به طوری که حکمِ دینی همیشه تابع حکم اخلاقی است. سروشِ دباغ روان‌درمان گر، مدرس فلسفه و نواندیش دینی است. او سالیانی است که دغدغۀ ربط میان «فقه» و «اخلاق» را دارد و توانسته پاره‌ای از موضوعات فقهی را در «ترازوی اخلاق» – در دستگاه اخلاقیِ خود – واکاوی کند. کتاب او به نام «زمین فقه و آسمان اخلاق» به تازگی منتشر شده است. از سوی دیگر محمد موسوی عقیقی پژوهشگر فقه، فلسفه و اخلاق مناسبات میان «فقه» و «اخلاق» را به فراخور موضوعاتی بررسی می‌کند. متن زیر، گفتگوی میان سروش دباغ و موسوی عقیقی است است.
کد خبر: ۳۷۲۵۹۹ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۱۱/۲۲
چشم باز کن!
با همۀ پیشرفت و تنوعی که در جهان به وجود آمده، یک چیز به‌طرز عجیبی یکسان، تکراری و ملال‌انگیز شده است: شخصیت انسان‌ها. افراد جوامع امروزی در میان جمعیت گم‌اند. آن‌ها غالباً یا در پی نفع شخصی‌اند و یا در برکۀ امیال خود دست‌وپا می‌زنند. به قول نیچه، آدم‌های این زمانه «خوشی‌های کوچک روزانه‌ای دارند و خوشی‌های کوچک شبانه‌ای». او بود که به‌تحقیر می‌گفت انسان‌های معمولی به یک نوع حشره تبدیل خواهند شد، «نژادی امحاءناپذیر همچون سوسک». جورج سایلابا، مرورنویس شهیر آمریکایی، می‌پرسد آیا وضعیت امروزمان همان چیزی است که از پیشرفت مادی و اخلاقی انتظار داشتیم؟
کد خبر: ۳۶۸۱۸۱ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۹/۲۸
مترجم کتاب چپ داروینی؛
«داروین در منشا انواع در چند جا از جمله در مقدمه‌اش و همچنین در اتوبیوگرافی‌اش اذعان می‌کند که من ایده‌ی اصلی نظریه انتخاب طبیعی را تحت تاثیر مالتوس پروراندم. به‌طور مشخص آن چیزی که به آن اشاره می‌کند یک اصلی است موسوم به «نابرابری رشد جمعیت و رشد منابع» در کتاب «رساله‌ای در باب اصل جمعیت» مالتوس».
کد خبر: ۳۵۰۹۷۵ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۴/۲۶
قیام علیه تخصص؛
افلاطون از دموکراسی بیزار بود، چون کار را به دستِ مردمی می‌سپرد که از عقل و خرد بهره‌ای نداشتند، همان مردمی که سقراطِ عزیز او را زهر خورانده بودند. این نگرش به عامۀ مردم، به‌مثابۀ توده‌ای بی‌منطق که باید تحت هدایت و راهنماییِ مراجع اخلاقی و فکری قرار بگیرند، هنوز هم رایج است، علی‌الخصوص بینِ متخصصان. متخصصانی که گویا این روز‌ها مردم دیگر چندان برای تحلیل‌های کارشناسی‌شان اعتباری قائل نیستند.
کد خبر: ۳۴۳۳۰۷ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۳۰
آزادی اندیشه؛
آزادی اندیشه حتی در کشور‌های دموکراتیک نیز کمرنگ شده است. به همین دلیل بسیاری از نویسندگان با نام مستعار مقالات و گزارش‌های خود را منتشر می‌کنند.
کد خبر: ۳۴۲۱۳۸ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۲۲
حسین هوشمند؛
مقاله حاضر ضمن تفکیک بین دو برداشت از روشن اندیشی، موسوم به روشن اندیشی رادیکال یا حداکثری و روشن اندیشی منعطف یا حداقلی، به تبیین و دفاع از روشن اندیشی حداقلی و کثرتگرا می‌پردازد و آنرا بمنزله طرحی برای بازنگری و بازسازی روشنفکری دینی که اکنون به روشن اندیشی حداکثری گرایش یافته است ارائه می‌دهد.
کد خبر: ۳۴۰۲۴۶ تاریخ انتشار : ۱۴۰۰/۰۲/۱۰
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد:
حیدری گفت: برای تصویر بهتر از مفهوم عدالت در مباحث معاصر با اشاره به تطور این مفهوم در تفکر باستان و قرون میانه تا عصر مدرن و ناظر به صورت‌بندی دورکین با تفکیک میان اخلاق خلق و خوی و اخلاق رفتار تمهیدی برای ورود به بحث از نظریات عدالت در سنت لیبرالی معاصر فراهم می‌کند و سپس طیف‌های اصلی این سنت از جمله لیبرتارینیسم، برابری‌خواهی و فایده‌گرایی را با ارجاع به نمایندگان فکری هر حوزه فکری به بحث می‌گذارد.
کد خبر: ۳۳۲۸۵۴ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۲۳
دوگانه‌ی عمومی
شاید آن زمان که جان استوارت میل در سخنرانی تبلیغاتی خود به عنوان کاندیدای نمایندگی مجلس عوام گفت که از حق رای زنان حمایت خواهد کرد و با این سخن مخاطبانش را به خنده آورد هیچ کس فکر نمی‌کرد که چند قرن بعد این چنین شاهد رشد و پیشرفت سیاسی زنان در بسیاری از نقاط دنیا باشیم و زنان نه تنها در مقام رای‌دهنده بلکه در قامت رهبر سیاسی در محیط عمومی ظاهر گردند. گرچه هنوز فاصله‌ها بسیار است و تا رسیدن به برابری جنسیتی راه درازی مانده است.
کد خبر: ۳۳۱۵۶۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۲/۱۶
در ایران
در ایران سخن‌گفتن از ارنست کاسیرر بدون نام‌بردن از استاد یدالله موقن دشوار است. وی با ترجمۀ برخی آثار مهم کاسیرر به فارسی و نیز نگارش کتابی دربارۀ او، نشان داد که مدرنیته و ارزش‌های روشنگری- دموکراسی، حقوق بشر، آزادی، تکثرگرایی و غیره- تنها راه مقابله با دیکتاتوری است. کاسیرر این امکان روشنگری برای مقابله با دیکتاتوری را پیش از شروعِ جنگِ جهانیِ دوم گوشزد کرده بود، که غرق‌شدنِ روشنفکرانِ آلمانی در انواعِ ایدئولوژی‌های چپ و راست و نسبت‌دادنِ تمامِ ضعف‌ها و بدی‌های جامعۀ مدرن به نظامِ سرمایه‌داری و، بدتر از آن، به مدرنیته سبب شد که چشم روشنفکران خیلی دیر بر این امکانِ بازدارنده گشوده شود.
کد خبر: ۳۲۸۳۷۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۱۱/۲۹
گفتاری از احمد واعظی؛
در هیچ محیط فکری و اجتماعی نیست که بحث عدالت به‌عنوان یک ارزش و مطلوب مطرح نباشد. در ایران ما نیز از مشروطیت تا امروز همواره عدالت در سطح انتزاعی‌اش به‌عنوان یک ارزش با اقبال روبه‌رو است. در سطح انتزاعیِ عدالت، توافقی وجود دارد و یک تلقی بسیط و انتزاعی از عدالت هست که مورد اشتراک است، اما [اینکه]دقیقا مراد و تلقی از عدالت چیست، conception عدالت یا تلقی محتوایی از عدالت، معرکه آراست و اختلافات زیادی [بر سر آن]وجود دارد.
کد خبر: ۳۱۶۷۲۰ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۲۲
کاربرد عدالت
انسان اخلاقی به قوانین احترام می‌گذارد، اما اگر در موقعیتی خاص، قانون معنایش را از دست بدهد، چه؟ «قانون قانون است». به موقعیت‌هایی فکر کنید که این جمله را شنیده‌اید. احتمالاً بیشترشان به‌عنوان موقعیت‌هایی بد، نامنصفانه و غیرعقلانی در خاطراتتان ثبت شده‌اند. مثلاً به سختی از محل کارتان مرخصی گرفته‌اید و برای کاری اداری از این سر شهر، رفته‌اید به آن سر شهر، اما یادتان رفته است کارت ملی‌تان را ببرید. عکسش را توی گوشی‌تان دارید، گواهینامه هم همراهتان است، اما کارمند وظیفه‌شناس می‌گوید: «فقط اصلِ کارت ملی. قانون قانون است». چه حسی پیدا می‌کنید؟ آیا گاهی باید قوانین را شکست؟
کد خبر: ۳۱۳۵۵۵ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۹/۰۴
التزام دینی و شهروندی
تنش میان التزام دینی و تکالیف شهروندی، ماهیت و جریان دموکراسی مدرن را شکل داده است. دموکراسی‌های مدرن با تکثر آموزه‌های جامع فلسفی، اخلاقی و دینی توصیف می‌شوند. این واقعیت، پرسش مهمی را طرح می‌کند: «چگونه می‌توان در طول زمان، جامعه‌ای عادلانه و پایدار و متشکل از شهروندان آزاد و برابر داشته باشیم که عمیقاً تحت تأثیر آموزه‌های دینی، فلسفی و اخلاقی معقول و متفاوتی قرار می‌گیرند؟»
کد خبر: ۳۱۰۷۳۱ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۱۹
مقاله موسی اکرمی
فردریش فون هایک در هراس بسیار از دخالتگری دولت به گونه‌ئی عام، و هراس از نقش دولت توتالیتر به گونه‌ئی خاص، در زندگی فکری خویش که عمدتاً به فلسفۀ سیاسی، حقوق، و اقتصاد سیاسی، و همچنین مباحث فلسفی آن‌ها در زمینۀ معرفت‌شناسی و روش‌شناسی، پرداخته است، کوشیده تا نقدهائی را بر عدالت‌خواهی در گسترۀ جامعه به طور عام و به انگارۀ سوسیالیسم به طور خاص وارد آورد.
کد خبر: ۳۰۷۹۱۲ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۸/۰۴
درس هائی از اقتصاد؛
در مبحث ذیل مفهوم عرضه و تقاضا و کاربرد واقعی آن در زندگی اقتصادی را یاد می‌گیریم و و به این فهم می رسیم که چرا نباید بیهوده بخواهیم سلیقه خود را بر قیمت‌ها اعمال کنیم و یک قانون تغییر ناپذیر را دستکاری کنیم.
کد خبر: ۳۰۶۱۱۶ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۲۵
نکاتی در باب نواندیشی دینی
آیا برداشتن موانع دینی و تاریخی در حقوق زنان، با اصلاح و بازبینی در متن و فقه و فتوی، قابل حل است یا اینکه کاری فراتر از آن می‌طلبد؟
کد خبر: ۳۰۴۸۵۷ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۹
شایان اویسی پاسخ می‌دهد
تاریخ و تاریخ نگاری جزو علومی است که معمولا حول و حوش آن سوالات بسیاری وجود دارد و این سوالات را بسیاری از تاریخ شناسان پاسخ می‌گویند.
کد خبر: ۳۰۴۲۶۸ تاریخ انتشار : ۱۳۹۹/۰۷/۱۶